Obchody 100-lecia odzyskania Niepodległości przez Polskę

2 grudnia 2018

W niedzielę, 2 grudnia, odbyły się centralne obchody 100-lecia odzyskania niepodległości w aglomeracji filadelfijskiej. Całodniowe wydarzenie było owocem wspólnej pracy szerokiej koalicji lokalnych organizacji polonijnych: Stowarzyszenia Dom Polski, Komitetu Obchodów Katastrofy Smoleńskiej i Ludobójstwa Katyńskiego, Klubu GP Filadelfia, Fundacji Kościuszkowskiej oddział filadelfijski, Reduty Dobrego Imienia – USA, SWAP – Okręg 10 (Placówka 12 – Filadelfia, PA oraz 81 – Trenton, NJ), Szkoły Języka Polskiego im. św. Jana Kantego oraz ZHP Filadelfia – Bridesburg – Filadelfia.

Uroczysta msza święta

Wydarzenie rozpoczęło się uroczystą mszą świętą w kościele św. Jana Kantego. Msza była koncelebrowana pod przewodnictwem księdza dr. Konstantego Pruszyńskiego, kapelana placówki 12. Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce i innych polonijnych organizacji z Filadelfii. Obecne były poczty sztandarowe SWAP, Kadetów Pułaskiego oraz harcerzy. Śpiewał chór im. Marceli Kochańskiej-Sembrich oraz chór parafialny pod dyrekcją Wojciecha Holendra. Po mszy odbyła się krótka część artystyczna przygotowana przez dzieci ze szkoły polskiej działającej przy miejscowej parafii oraz harcerzy.

Następnie przeniesiono się do Domu Polskiego (Associated Polish Home), który od ponad stu lat służy lokalnej Polonii. Obecni byli goście z tak odległych miast jak Waszyngton, Baltimore, Boston oraz liczni goście z Nowego Jorku i New Jersey, a także z Connecticut. W sali bankietowej zgromadziło się ponad 300 osób, aby obejrzeć program składający się z wystąpień, wykładów, projekcji oraz bogatej części artystycznej. Całość została poprowadzona przez Anetę Antoniak z Komitetu Smoleńsko-Katyńskiego/Klubu GP Filadelfia w języku polskim oraz w języku angielskim przez Andrzeja Wiśniewskiego, prezesa Stowarzyszenia Dom Polski. Odśpiewano hymny Polski i Stanów Zjednoczonych, po czym przywitano gości i obecne organizacje. Następnie poproszono o wystąpienia.

Polsko-amerykańskie wątki

Pierwsze wystąpienie wygłosiła Deborah Majka, Konsul Honorowa RP w Filadelfii. Przypomniała momenty w historii, kiedy to narody polski i amerykański pomagały sobie nawzajem osiągnąć polityczne cele. Zwróciła również uwagę na wkład prezydenta USA Woodrowa Wilsona w odzyskanie niepodległości przez Polskę w roku 1918 r., ale i wkład lotników-ochotników amerykańskich, którzy stworzyli Eskadrę Kościuszkowską, która stała się zalążkiem polskich sil powietrznych. Wsławili się oni w wojnie z Rosją z 1920 r., często ponosząc największą ofiarę. Pani konsul zakończyła swoje wystąpienie, podkreślając wyjątkowy związek pomiędzy naszymi dwoma narodami i życząc, aby tak pozostało na zawsze.

Następnie przemówił konsul Kamil Henne z Konsulatu Generalnego RP w Nowym Jorku. Podziękował Polonii filadelfijskiej za przygotowanie uroczystości, zwracając uwagę, że na niepodległość odzyskaną przez Polskę po 123 latach niewoli również zapracowali ci, którzy pielęgnowali narodowe wartości i przekazywali je następnym pokoleniom.

Jako kolejny głos zabrał dyrektor wykonawczy Polsko-Słowiańskiej Federalnej Unii Kredytowej Bogdan Chmielewski. Podziękował organizatorom za trud włożony w przygotowanie uroczystości. Przypomniał również, że niepodległość nie jest dana raz na zawsze i że powinniśmy o nią dbać i być gotowi nawet za nią walczyć. Unia Kredytowa była jednym z głównych sponsorów niedzielnego wydarzania, jak również sponsoruje wiele podobnych inicjatyw na wschodnim wybrzeżu, wspaniale wywiązując się ze swojej roli instytucji finansowej wspierającej Polonię. Można powiedzieć, że bez finansowego wsparcia tej organizacji obchody 100-lecia niepodległości na wschodnim wybrzeżu USA nie byłyby tak huczne, uroczyste i podniosłe.

Gratulacje od władz Filadelfii

Zespół Tańca Ludowego PKM zaprosił gości do wspólnego odtańczenia poloneza. Zespół istnieje od lat 60. XX wieku i to właśnie w Domu Polskim odbywają się jego próby. Dzięki ich obecności tej pięknej, patriotycznej tradycji, jaką jest polonez, stało się zadość.

Z ramienia władz lokalnych głos zabrał radny Al Taubenberger, który przeczytał uchwałę przyjętą przez Radę Miasta Filadelfii, zawierającą gratulacje, jakie Rada Miejska składa Polonii z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości oraz zaznaczającą, jak przykład Polski uczy resztę świata tego, że wolność jest największa wartością i trzeba o nią walczyć. Tekst uchwały zwraca również uwagę na istotną rolę, jaką odgrywa Stowarzyszenie Domu Polskiego w życiu okolicznej Polonii oraz całej społeczności północno-wschodniej Filadelfii. Po odczytaniu treści pisma radny przekazał je na ręce prezesa Domu Polskiego. Trzeba też dodać, że ważnym gościem na tych uroczystościach był konsul honorowy Urugwaju w Filadelfii.

Kolejnym punktem programu był wykład profesora politologii z Holy Family University, Stephena E. Medveca, który przedstawił szczegółową chronologię wydarzeń odzyskania niepodległości przez Polskę w roku 1918 i pierwszych czterech lat II RP. Podkreślił, że historia Polski z lat 1918-1922 jest bardzo skomplikowana, jednak duch walki o niepodległość w Polakach nigdy nie ginie, pomimo przeciwności losu.

Wspólna historia

Ostatnią prelekcję pt. „Niepodległość Polski na przestrzeni wieków” wygłosił Tadeusz Antoniak, przewodniczący Komitetu Smoleńsko-Katyńskiego i Klubu Gazety Polskiej z Filadelfii oraz wicekomendant Pl. 12 SWAP. Zwrócił uwagę, że Polska musiała zabiegać o swoją niepodległość nieprzerwanie przez cały okres 1052 lat swoich dziejów. Przytaczając najważniejsze tego przykłady, aż do 1918 r., kiedy to po raz kolejny pojawia się wątek współpracy polsko-amerykańskiej na rzecz polskiej niepodległości, której najbardziej wymownym przykładem jest powstanie składającej się z ponad 21 000 żołnierzy armii polskich ochotników z USA i Kanady, nazwanej od koloru mundurów Armią Błękitną. W historii to wydarzenie znane jest pod nazwą Czyn Zbrojny Wychodźstwa Polonii Amerykańskiej, na którego czele stał dr Teofil Starzyński, późniejszy komendant naczelny ZG SWAP. Współpraca trwa i obecnie, kiedy Polska jest na drodze do utworzenia stałych baz wojsk amerykańskich jako elementu obrony jej terytorium przed zagrożeniami z zewnątrz, a szczególnie od strony Rosji. Przytaczał też współczesny przykład tej współpracy, czyli historię Michaela Ollisa, żołnierza amerykańskiego, który zginął w Afganistanie, broniąc polskiego żołnierza por. Karola Cierpicę.

Na zakończenie Tadeusz Antoniak zainicjował symboliczne przekazanie przez ich autora Filipa Ożarowskiego książek historycznych, mówiących o mordach dokonanych przez nacjonalistów ukraińskich na polskich mieszkańcach Wołynia, do zasobów Muzeum SWAP. Por. Filip Ożarowski jest weteranem Armii Krajowej, który służył w 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty. Swoje książki przekazał na ręce mjr. Wincentego Knapczyka, weterana bitwy pod Monte Cassino oraz komendanta głównego SWAP. Było to pięknie spotkanie uczestników walk o niepodległość Polski, na dwóch różnych frontach. Trzeba zaznaczyć, że mimo podeszłego wieku państwo Knapczykowie przybyli na tę uroczystość z Bridgeport, CT, a pan Ożarowski z Chicago.

Bohaterowie

Warto zaznaczyć, że na sali obecna była Helena Knapczyk, małżonka Wincentego Knapczyka – Sybiraczka i prezeska Korpusu Pomocniczego Pań, pani Longina Dubiel, która jako dziecko była pokrzywdzona przez dwóch okupantów. Sowieci zamordowali jej ojca, natomiast naziści wywieźli ją wraz z mamą i rodzeństwem na ciężkie roboty do Niemiec. Obecni byli także bohaterowie podziemia antykomunistycznego po 1945 r.:

Włodzimierz Ilnicki – zarząd strajku w 1970 r. w Gdańsku, aresztowany i represjonowany przez władze komunistyczne, obecnie mieszkający w stanie Delaware;
Bolesław Plewa – działacz Solidarności z kopalni Wujek, internowany w stanie wojennym, obecnie mieszkający w Filadelfii;
Paweł Grzegorczyk – działacz Solidarności w Nysie – internowany w stanie wojennym, obecnie przewodniczący Klubu GP w New Jersey oraz wiceprezes Gniazda „Sokołów” nr 17;
Wiesław Wierzbowski – działacz Solidarności w Szczytnie, internowany w stanie wojennym, obecnie przewodniczący Klubu GP w Bostonie i KPA – MA;
Jerzy Polak – działacz Solidarności w Jaśle, internowany w stanie wojennym, obecnie w przewodniczący Klubu GP w Stamford.

Po części historycznej nastąpiła część artystyczna przygotowana przez Danutę Misthal, a w niej: Klaudia Wojnarska wyrecytowała wiersz Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego pt. „Pieśń o fladze”, Teresa Kozłowska – wiersz Lecha Makowieckiego „Niepodległa”, Jolanta Chojnacka wyrecytowała wiersz Lecha Makowieckiego „Rodowód”, Kazimierz Kozłowski – wiersz Jana Zamoyskiego „Takie Będą Rzeczypospolite”. Chór MKS zaśpiewał pieśni „Pierwsza Brygada”, „Wojenko Wojenko”. Zespół Tańca Ludowego PKM zaprezentował tańce: kujawiak, oberek i krakowiak. Sopranistka Marika Szczepek zaśpiewała pieśń „Żeby Polska była Polską” i, wspólnie ze wszystkimi artystami, pieśń „Marsz, marsz Polonia”.

Te uroczystości na długo zostaną w pamięci wszystkich uczestników.

Jan Macak